- Hamam Böceği Nedir?
- Eve Nasıl Girer?
- Özellikleri
- Neden Zararlıdır?
- Verdiği Zararlar
- İstilası Belirtileri
- Nasıl mücadele edilir?
- Etkili İlaçlama Yöntemleri
- İlaçlama Sonrası Dikkat Edilecekler
- İstilayı Önleme
- Sürdürülebilir Mücadele
Hamam Böceği Nedir?
Evlerimizin istenmeyen misafirleri olan hamam böcekleri (Blattodea), dünya üzerindeki en dayanıklı canlılardan biridir. Blattodea ya da Blattaria takımını oluşturan böcek türlerine verilen addır. Takımın bilimsel adı Yunancada “hamam böceği” anlamına gelen blatta sözcüğünden türetilmiştir. Takım, 6 ayrı familyada yaklaşık 4.500 tür bulundurur. Türkiye’ de Amerikan Hamam böceği, Alman Hamam böceği (Kalorifer Böceği) ve Türkiye’nin endemik türü olan Doğu Hamam böceği gibi türleri vardır. Hamam böcekleri, 2.000 metreden daha yüksek yerler ve kutup bölgeleri dışında, dünyanın her yanında bulunurlar.
Hamam böceği, özellikle şehirlerde yaşayanların “kalorifer böceği” olarak da bildiği bir böcek türüdür. Bu isim, böceklerin kış aylarında bina tesisatları ve kalorifer peteklerinin arkasında yaşamayı tercih etmesinden gelir. Sıcak ve nemli ortamları seven bu böcekler, kalorifer sistemlerinin çevresini yumurtlama alanı olarak seçer, kolayca ürer ve çoğalır. Bu nedenle apartman sakinleri tarafından sıklıkla kalorifer böceği olarak adlandırılır ve bu isim zamanla halk dilinde yaygınlaşmıştır.
Hamam böceğinin diğer böceklerden daha iridir. 6 bacağı, iki anteni ve kanatları vardır ancak çoğu uçamamaktadır. Üreme hızlarından dolayı mücadele etmesi en zor haşerelerden biridir. Bazı türleri hiçbir şey yemeden 1 ay aktif yaşayabilir ve sadece posta pulu arkasındaki zamkla beslenerek hayatta kalabilir. Su altında yarım saate kadar boğulmadan yaşayabildikleri görülmüştür.
Hamam böcekleri banyo, mutfak gibi yerlerde temizlik yaparken ya da akşam bu mekanlara girişte ışıkları yaktığınızda sağa sola kaçıştıklarını gördüğünüz en yaygın haşere sorunlarından biridir. Yaşam alanlarının genişliği ve üreme hızlarından dolayı hamam böceklerinden ve kalorifer böceklerinden kurtulmak kolay değildir. Ayrıca sık sık ve aynı etken maddeyi içeren insektisitlerin kullanımı beraberinde dirençli soy oluşmasına neden olur.
Eve Nasıl Girer?
Hamam böcekleri ve diğer haşereler, evlerimize çok çeşitli yollardan girebilmektedir. En yaygın giriş noktaları binaların temelindeki çatlaklar, havalandırma kanalları, kanalizasyon sistemleri ve drenaj borularıdır. Bu giriş noktaları, özellikle eski binalarda daha fazla risk oluşturur.
Hamam böceklerinin yayılmasında en önemli faktörlerden biri de yumurtalarının taşınma şeklidir. Bu yumurtalar, market poşetleri, karton kutular, koli paketleri ve seyahat valizleri gibi günlük hayatta sıkça kullandığımız eşyalar aracılığıyla bir yerden başka bir yere kolayca taşınabilir. Özellikle market poşetlerinin zemin ile teması, yumurtaların eve taşınmasında önemli bir rol oynar.
Evin temizlik durumu, hamam böceklerinin yerleşme ve üreme kararını etkileyen en önemli faktördür. Özellikle mutfak temizliği bu konuda kritik öneme sahiptir. Kırıntılar, açıkta bırakılan yiyecekler ve nemli ortamlar, bu böcekler için ideal yaşam alanları oluşturur.
Mutfakta yapılan yemek pişirme alışkanlıkları da hamam böceği istilası riskini etkileyebilir. Örneğin, sık sık kızartma yapılan mutfaklarda, zaman içinde duvarlarda ve tezgah yüzeylerinde biriken yağ tabakası, hamam böcekleri için besleyici bir ortam oluşturur. Bu yağlı yüzeyler hem böcekleri cezbeder hem de temizlenmesi zor bir alan yaratır. Bu nedenle, kızartma işlemi sonrası mutfağın havalandırılması ve yağlı yüzeylerin düzenli temizlenmesi önemlidir.
Özellikleri
- Sert ve parlak dış iskelet yapısı
- Ultra hassas titreşim algılayan antenler
- Olağanüstü hızlı hareket kabiliyeti
- Haftalarca aç, günlerce susuz kalabilme
- Başsız bile günlerce yaşayabilme özelliği
- Gelişmiş adaptasyon yetenekleri
Neden Zararlıdır?
Hamam böcekleri, genellikle E. coli ve Salmonella isimli bakteriler ile yiyecekleri parçalarlar. Kabuklarından ve ölü derilerinin döküntülerinden insanlarda alerji ve astım oluşma ihtimali vardır. Evin içine yayılan veya düşen bu döküntüler özellikle çocuklarda ve hassas bireylerde alerjiyi tetikler. Bu nedenle dokundukları yerler temizlenmeli, göz ardı edilmemelidir.
Bunlar aslında parazit değildir. Fakat çeşitli hastalık etkenlerini mekanik taşıyıcılık veya ara konaklık yaparlar. Hamam böcekleri, kolera, tifo, verem, basilinin, Entamoeba coli, E. histolyrica, Balantridium coli, Giardia intestinalis kistlerinin yayılmasında mekanik taşıyıcı olarak rol oynar.
Verdiği Zararlar
Sağlık Riskleri
- Alerjik reaksiyonlara sebep olma
- Astım ataklarını tetikleme
- Bakteriyel enfeksiyonları yayma
- Gıda zehirlenmelerine neden olma
- Psikolojik rahatsızlıkları tetikleme
Fiziksel Zararlar
- Gıda stoklarını kirletme
- Elektrikli cihazlara zarar verme
- Mobilya ve tekstil ürünlerini tahrip etme
- Kötü koku yayma
- Yapı malzemelerine zarar verme
İstila Belirtileri
- Özellikle geceleri mutfak ve banyoda görülen böcekler
- Dolap köşelerinde küçük siyah tanecikler
- Nemli alanlarda yumurta keseleri
- Mobilya arkalarında kabuk kalıntıları
- Keskin ve hoş olmayan kokular
Nasıl mücadele edilir?
Evlerde en fazla rastlanan tür olan oryantal hamam böceği ( Halk arasında kalorifer böceği, sarı böcek, elektrik böceği veya kakalak olarak ta bilinir) mutfak ağırlıklı olarak evin her yerinde yaşayabilir. Buzdolaplarının, bulaşık makinalarının motor kısımlarında, mutfak dolaplarının arka kısımlarındaki kontraplak tabakalarla duvar arasındaki boşluklarda, süpürgelikler ve kapı pervazlarının duvar arasında boşluk ve çatlak varsa bu kısımlarda yuvalanırlar.
- Bunların gizlendikleri duvar çatlakları ve benzeri yerler tıkanmalıdır.
- Çöp ve gıda açıkta bırakılmaz. Gıda artıkları temizlenmelidir.
- Kontrolde en pratik yol ilaç kullanmaktır. Bu amaca yönelik sprayleme biçiminde uygulanabilen sıvı haşere ilaçları uygulamak gerekir. Fakat yumurtalardan yeni çıkacakları öldürmek için ilaçlama 2 ay sonra tekrarlanmalıdır. Bunlarla mücadelede ilaçlı yem tuzakları da kullanılmaktadır.
Etkili İlaçlama Yöntemleri
Profesyonel İlaçlama
- Jel uygulaması
- Rezidüel sprey ilaçlama
- ULV (Ultra Low Volume) sisleme
- Yumurta kontrolü için özel ilaçlama
- Periyodik koruyucu ilaçlama
Ev İçi Önleyici Tedbirler
- Düzenli temizlik ve hijyen
- Gıdaların kapalı saklama
- Nem kontrolü
- Çatlak ve yarıkların kapatılması
- Doğal kovucuların kullanımı
İlaçlama Sonrası Dikkat Edilecekler
- Ortamı 6-8 saat havalandırmama
- İlaçlı yüzeyleri 24 saat silmeme
- İlaçlama sonrası görülen böcekleri süpürmeme
- Çocuk ve evcil hayvanları uzak tutma
- Periyodik kontroller yapma
İstilayı Önleme
- Su sızıntılarını hemen onarma
- Çöpleri düzenli atma
- Havalandırma sistemlerini kontrol etme
- Gıda artıklarını temizleme
- Giriş noktalarını kapatma
Sürdürülebilir Mücadele
Hamam böcekleri yuvalarını kolay ulaşılamayacak yerlere kurarlar. Ayrıca büyük miktarda yumurta bırakırlar. Haşere İlaçlama Merkezi olarak uzun süre etkinliğini koruyabilen, BAYER firmasının K-Othrine ve Fasnox gibi deltamethrin ve alfacyphermethrin etken maddelerini içeren biyosidal ürünler ile etkin mücadele sağlarız. İnsektisitlerin “flush out” özelliği haşereleri saklandıkları yerden çıkmaya zorlar. 75 – 90 günlük kalıcılığı ile yumurtadan çıkan yavruları da ilaca maruz bırakır. Ayrıca uygulanan Bayer Maxforce ve Syngenta Advion jeller de koloniye zincirleme ve yıkıcı darbeyi vurur. Aylar boyunca uygulama yapılan alanı haşerelere karşı korumaya devam eder.
Haşere ilaçlarının uygulanmasından hemen sonra ev ve iş yerinizin normal şekilde kullanılmasını sağlayarak bu rahatsız edici durumdan hızlı bir şekilde sıyrılmanıza yardımcı olur. Haşere İlaçlama Merkezine ile iletişime geçerek randevu alınız.
Bu rehber, hamam böcekleriyle profesyonel mücadele için hazırlanmıştır. İlaçlama işlemleri, mutlaka lisanslı firmalar tarafından, Sağlık Bakanlığı onaylı ürünlerle yapılmalıdır.
